Uluslararası Uzay İstasyonu, Dünya dışında sürekli yaşam olduğunu bildiğimiz tek yer. Bugüne kadar istasyona 227 astronot gitti. Bu astronotlar uzaya giderken üstlerinde bakteri ve mantarlar taşıyordu. Astronotlar Dünya’ya geri döndü ama bakteri ve mantarların önemli bir kısmı istasyonda kaldı.

Yeni yapılan bir incelemede, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun farklı yüzeylerinde çok fazla sayıda mikroorganizma yaşadığını tespit edildi. Bu canlıların astronotların sağlığına nasıl etki edebileceği ise net olarak bilinmiyor.

Şartlar Dünya’dan farklı

Uluslararası Uzay İstasyonu, Dünya’ya göre çok farklı yaşam koşullarına sahip. Yer çekiminin neredeyse hiç olmaması, radyasyona daha fazla maruz kalmak ve rekabet edilecek mikroorganizmaların çok daha az olması, astronotların üzerinde gelen bakteri ve mantarlar için farklı bir yaşam ortamı sunuyor. Zaman içinde bu mikroorganizmaların nasıl geliştiğini görmek, sadece Uluslararası Uzay İstasyonu’nda değil, uzaydaki diğer yaşam alanlarında da bu canlıların nasıl yaşayacağına dair önemli bilgiler edinmemizi sağlayacak.

UUİ’deki mikroplar; havalandırma, nem, hava basıncı ve istasyonun şekli gibi birçok farklı koşuldan etkileniyor. İstasyona gelen astronotlar ve bunların yaptığı eylemler, mikropların sayısına ve çeşitliliğine etki ediyor.

14 ay boyunca inceleme yapıldı

Aslında istasyonda daha önceden uzayda bakteri yaşamı üzerine araştırmalar yapılmıştı. Ancak mikroorganizmaların yüzde 40 ila 46’sının petri kabında yetiştirilemediği belirtiliyor. Bu yüzden bu canlıların uzay yaşamını incelemenin en iyi yolu, istasyonun yüzeylerinden örnekler toplamaktı. NASA astronotları izleme penceresi, tuvalet, egzersiz platformu, istif rafı, yemek masası ve uyuma alanı gibi daha önce belirlenmiş sekiz farklı noktadan 14 ay içinde üç kez örnek aldı. Bu örnekler 14 ayın sonunda incelenmesi için Dünya’ya gönderildi.

UUİ her ne kadar soğuk ve steril bir alan olarak bilinse de analizlerde birçok bakteri türüne rastlandı. En çok görülen türler şu şekilde: Staphylococcus (yüzde 26), Pantoea (yüzde 23), Bacillus (yüzde 11), Staphylococcus aureus (yüzde 10) ve Pantoea conspicua ve Pantoea gaviniae (her iki de yüzde 9). Mantar popülasyonunun çoğunluğu ise Rhodotorula mucilaginosa’dan oluşuyordu.

Mikrop profili Dünya’dan çok farklı değil

İstasyondaki mikroorganizmaların çoğu insanlarla ilişkili. Örneğin Enterobacter insan sindirim sisteminde bulunuyor ya da Staphylococcus aureus’a genellikle insan derisinde rastlanıyor. İlginç bir şekilde, UUİ’deki mikrop profili, Dünya üzerinde insanların inşa ettiği herhangi bir yaşam alanından (spor salonu ya da hastane gibi) çok da farklı değildi.

Tespit edilen bakterilerin bazılarının ‘fırsatçı’ bakteri olarak bilinen ve farklı şartlara uyum sağlayarak enfeksiyona yol açabilen bakteriler olduğu belirtildi. Araştırmacılar bu bakterilerin istasyondaki astronotlarda hastalığa yol açıp açmayacağından emin değil. Bu durum astronotların sağlık durumuyla da ilişkili. Ama araştırmacılar istasyondaki mikroorganizmaların daha derinlemesine araştırılması gerektiğini düşünüyor.

Biyofilm tehlikesi

Bir diğer tehlike de bakterilerden oluşan biyolojik bir tabaka olarak tanımlanan ‘biyofilm’lerin oluşması. Bakterilerin çokça ürediği alanlarda oluşan biyofilmler istasyondaki bazı mekanik aksamın tıkanmasına, ısı transferinin etkinliğinin azalmasına ya da paslanmaya sebep olabiliyor.

NASA çalışmadan elde ettiği bilgilerle, uzaydaki yaşam alanlarında bulunan mikroorganizmaların insan sağlığına ve yaşam alanının yapısal bütünlüğüne ne gibi zararlar verebileceğini inceleyecek. Bu bilgiler gelecekte Mars’a ya da daha uzaktaki noktalara yapılacak insanlı yolculuklarda yaşanabilecek sorunların önlenmesi için kullanılacak.

Son olarak, her mikrobun zararlı olmadığını belirtmek gerek. İnsanlar sağlıklı kalmak için pek çok bakteriye ihtiyaç duyuyor. Burada önemli olan farklı bakteri ve mantar türlerinin uzay koşullarında nasıl hareket ettiğini belirlemek ve farkların insan sağlığına etkileri hakkında bilgi sahibi olmak. Bazı bakterilerin uzay ortamında öldürülmesinin daha zor olduğu biliniyor. UUİ’deki tüm mikropları öldürmek hem mümkün değil hem de bu istenen bir durum değil. Ancak bu çalışma, istasyonun ziyaretçilerinin sağlığı ve güvenliği açısından önem arz ediyor.